Trong thế giới “Thánh tượng” (icon), được biết đến nhiều nhất là bức “Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” (Our Lady of Perpetual Help) - được vẽ vào khoảng thế kỷ 13 có nguồn gốc từ Hy Lạp theo truyền thống Byzantium - mà nguyên bản, từ năm 1866 đến nay, được đặt tại nhà thờ Thánh An Phong (Alfonso) ở Rôma, Ý.
Sự nổi tiếng này có nhiều nguyên do, mà trước hết là bởi niềm tin của giáo dân về sự linh thiêng của “Thánh tượng” (có vô số truyền thuyết về “quyền năng Thiên Chúa” thể hiện qua “Thánh tượng” này được lan truyền khắp nơi...).
Tiếp theo, phải kể đến sự kiện các tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế đã chọn “Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” làm bổn mạng cho sứ vụ chính của Hội Dòng, và nhận sự uỷ thác của Đức Giáo Hoàng Pi-ô IX phải truyền bá hình ảnh “Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” cho toàn thế giới - kể từ năm 1866.
Và, cuối cùng, là bởi tính mẫu mực của các qui phạm thần học được thể hiện qua hình thức chắt lọc vô cùng dung dị của bản thân “Thánh tượng”.
Xin lưu ý: Hầu hết các phiên bản “Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” mà chúng ta thấy ngày nay, đều có nguồn gốc từ các dị bản hiện đại chứ không phải từ bản gốc đang được đặt tại nhà thờ Thánh An Phong.
“Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” nguyên thuỷ này là một icon Byzantium điển hình, và là một văn bản thần học kinh điển bằng hình ảnh mẫu mực. Hãy nhìn kỹ tác phẩm:
Trung tâm tác phẩm là hình ảnh Đức Mẹ Đồng Trinh đang ẵm Chúa Hài Đồng. Đối với icon, chúng ta không cần thiết đặt vấn đề gương mặt Đức Mẹ và Chúa Giêsu biểu hiện những tình cảm như thế nào. Ở đây, chỉ là những phác hoạ vừa đủ để nhận diện trong sự tôn kính nhất.
Đức Mẹ đang nhìn về phía chúng ta, và bàn tay phải của Người chỉ vào con mình. Hàng chữ nhỏ khắc bên ảnh Chúa Hài Đồng: “IC” và “XC” - Jesous Christos (Giê-su Ki-tô – Đấng Cứu Chuộc) - dường như là điều Người muốn nói.
Chủ đề chính của “Thánh tượng” là thể hiện sự Thông Công của Đức Mẹ Maria trong công cuộc Cứu Chuộc của Thiên Chúa.
Về Đức Mẹ Maria, ở đây, hoạ sĩ (và các nhà thần học) đã sử dụng triệt để ngôn ngữ biểu tượng: Áo trong của Người có màu đỏ. Màu đỏ, là màu của lửa, của máu và là màu của Đấng Cứu Chuộc... Người mặc áo màu đỏ, là đang mang lấy, chia phần công cuộc Cứu Chuộc của con mình. Áo choàng của Người có màu xanh sẫm. Đó là màu của bầu trời và của biển, là màu của sự kiên trinh và sự thông minh... Mặt trong của áo choàng có màu xanh lá cây. Đó là màu của thiên nhiên, của sự an hoà, nhu thuận... Người choàng khăn kín đầu. Chúng ta xưa nay quen thấy hình ảnh này rồi, nên dường như không để ý đến ý nghĩa biểu tượng của nó nữa. Đó là biểu tượng của đức khiêm nhường, của sự tự khép mình nơi người phụ nữ... Về ngôi sao tám cánh có ý nghĩa như ngôi sao chỉ đường trên khăn choàng nơi giữa trán Đức Mẹ, nhiều người cho rằng được thêm thắt về sau. Thực ra không phải. Ngay ở các tác phẩm “Virgin Hodegetria” (Đức Mẹ Dẫn Đường) cùng chủ đề có từ thế kỷ thứ 5 đã có hình ảnh ngôi sao này
Tổng hợp các ý nghĩa biểu tượng vừa nêu, chúng ta dễ dàng nhận thấy sự khái quát thần học về Đức Mẹ Maria trong “Thánh Tượng” kinh điển này sâu sắc như thế nào! (Và, việc gắn thêm vương miện tôn vinh về sau này, thực sự là không cần thiết!...)
Chúa Hài Đồng trong “Thánh tượng” không nhìn về phía chúng ta, mà cũng không nhìn mẹ mình. Người nhìn lên hai vị Tổng Lãnh Thiên Thần Mi-ca-en (bên trái) và Gáp-ri-en (bên phải) đang mang thông điệp về Sự Khổ nạn đến cho mình. Một bên dép của người rớt ra, không phải bởi sự giật mình trong cơn hoảng hốt (như nhiều người đã giải thích). Không có sự hoảng hốt đó. Người bình thản đón nhận. Một bên dép rớt ra thuần tuý mang ý nghĩa biểu tượng: hành trình Khổ Nạn của Người là hành trình của một con người (rớt dép - một biểu tượng của sự bất toàn) và là hành trình của Chúa. Màu sắc trang phục Chúa Hài Đồng, thêm một lần nữa, nhấn mạnh về sự hiệp nhất hai bản thể: bản thể Thiên Chúa, và bản thể nhân loại, trong một ngôi vị là Chúa Giêsu này. Màu vàng, đó là màu của Thiên Chúa; còn màu xanh lá cây, là màu của tự nhiên... Chúa Hài Đồng đặt hai bàn tay của mình lên bàn tay của Đức Mẹ Maria. Người đang thể hiện sự yêu thương, trìu mến...
Chính sự hiệp nhất hai bản thể nơi Đấng Cứu Chuộc, và biểu hiện yêu thương, trìu mến của Người, đã làm sáng tỏ sự thông phần nơi Đức Mẹ Đồng Trinh.
Cuối cùng, xin nhắc lại ý nghĩa nền màu vàng của “Thánh tượng”. Màu vàng, đó là màu của ánh sáng, của Thiên Chúa. Trong tất cả “Thánh tượng” Byzantium, trước nền màu vàng, chúng ta luôn luôn có thể hiểu: “Dưới ánh sáng của Thiên Chúa!...”
Nguyễn Hưng
Xem thêm: hình ảnh nhà thờ Thánh An Phong, nơi đặt "Thánh tượng Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” từ 1866 đến nay:
Bài về chủ đề Hội hoạ-Nhiếp ảnh:
Sự nổi tiếng này có nhiều nguyên do, mà trước hết là bởi niềm tin của giáo dân về sự linh thiêng của “Thánh tượng” (có vô số truyền thuyết về “quyền năng Thiên Chúa” thể hiện qua “Thánh tượng” này được lan truyền khắp nơi...).
Tiếp theo, phải kể đến sự kiện các tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế đã chọn “Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” làm bổn mạng cho sứ vụ chính của Hội Dòng, và nhận sự uỷ thác của Đức Giáo Hoàng Pi-ô IX phải truyền bá hình ảnh “Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” cho toàn thế giới - kể từ năm 1866.
Và, cuối cùng, là bởi tính mẫu mực của các qui phạm thần học được thể hiện qua hình thức chắt lọc vô cùng dung dị của bản thân “Thánh tượng”.
Xin lưu ý: Hầu hết các phiên bản “Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” mà chúng ta thấy ngày nay, đều có nguồn gốc từ các dị bản hiện đại chứ không phải từ bản gốc đang được đặt tại nhà thờ Thánh An Phong.
“Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” nguyên thuỷ này là một icon Byzantium điển hình, và là một văn bản thần học kinh điển bằng hình ảnh mẫu mực. Hãy nhìn kỹ tác phẩm:
Trung tâm tác phẩm là hình ảnh Đức Mẹ Đồng Trinh đang ẵm Chúa Hài Đồng. Đối với icon, chúng ta không cần thiết đặt vấn đề gương mặt Đức Mẹ và Chúa Giêsu biểu hiện những tình cảm như thế nào. Ở đây, chỉ là những phác hoạ vừa đủ để nhận diện trong sự tôn kính nhất.
Đức Mẹ đang nhìn về phía chúng ta, và bàn tay phải của Người chỉ vào con mình. Hàng chữ nhỏ khắc bên ảnh Chúa Hài Đồng: “IC” và “XC” - Jesous Christos (Giê-su Ki-tô – Đấng Cứu Chuộc) - dường như là điều Người muốn nói.
Chủ đề chính của “Thánh tượng” là thể hiện sự Thông Công của Đức Mẹ Maria trong công cuộc Cứu Chuộc của Thiên Chúa.
Về Đức Mẹ Maria, ở đây, hoạ sĩ (và các nhà thần học) đã sử dụng triệt để ngôn ngữ biểu tượng: Áo trong của Người có màu đỏ. Màu đỏ, là màu của lửa, của máu và là màu của Đấng Cứu Chuộc... Người mặc áo màu đỏ, là đang mang lấy, chia phần công cuộc Cứu Chuộc của con mình. Áo choàng của Người có màu xanh sẫm. Đó là màu của bầu trời và của biển, là màu của sự kiên trinh và sự thông minh... Mặt trong của áo choàng có màu xanh lá cây. Đó là màu của thiên nhiên, của sự an hoà, nhu thuận... Người choàng khăn kín đầu. Chúng ta xưa nay quen thấy hình ảnh này rồi, nên dường như không để ý đến ý nghĩa biểu tượng của nó nữa. Đó là biểu tượng của đức khiêm nhường, của sự tự khép mình nơi người phụ nữ... Về ngôi sao tám cánh có ý nghĩa như ngôi sao chỉ đường trên khăn choàng nơi giữa trán Đức Mẹ, nhiều người cho rằng được thêm thắt về sau. Thực ra không phải. Ngay ở các tác phẩm “Virgin Hodegetria” (Đức Mẹ Dẫn Đường) cùng chủ đề có từ thế kỷ thứ 5 đã có hình ảnh ngôi sao này
Tổng hợp các ý nghĩa biểu tượng vừa nêu, chúng ta dễ dàng nhận thấy sự khái quát thần học về Đức Mẹ Maria trong “Thánh Tượng” kinh điển này sâu sắc như thế nào! (Và, việc gắn thêm vương miện tôn vinh về sau này, thực sự là không cần thiết!...)
Chúa Hài Đồng trong “Thánh tượng” không nhìn về phía chúng ta, mà cũng không nhìn mẹ mình. Người nhìn lên hai vị Tổng Lãnh Thiên Thần Mi-ca-en (bên trái) và Gáp-ri-en (bên phải) đang mang thông điệp về Sự Khổ nạn đến cho mình. Một bên dép của người rớt ra, không phải bởi sự giật mình trong cơn hoảng hốt (như nhiều người đã giải thích). Không có sự hoảng hốt đó. Người bình thản đón nhận. Một bên dép rớt ra thuần tuý mang ý nghĩa biểu tượng: hành trình Khổ Nạn của Người là hành trình của một con người (rớt dép - một biểu tượng của sự bất toàn) và là hành trình của Chúa. Màu sắc trang phục Chúa Hài Đồng, thêm một lần nữa, nhấn mạnh về sự hiệp nhất hai bản thể: bản thể Thiên Chúa, và bản thể nhân loại, trong một ngôi vị là Chúa Giêsu này. Màu vàng, đó là màu của Thiên Chúa; còn màu xanh lá cây, là màu của tự nhiên... Chúa Hài Đồng đặt hai bàn tay của mình lên bàn tay của Đức Mẹ Maria. Người đang thể hiện sự yêu thương, trìu mến...
Chính sự hiệp nhất hai bản thể nơi Đấng Cứu Chuộc, và biểu hiện yêu thương, trìu mến của Người, đã làm sáng tỏ sự thông phần nơi Đức Mẹ Đồng Trinh.
Cuối cùng, xin nhắc lại ý nghĩa nền màu vàng của “Thánh tượng”. Màu vàng, đó là màu của ánh sáng, của Thiên Chúa. Trong tất cả “Thánh tượng” Byzantium, trước nền màu vàng, chúng ta luôn luôn có thể hiểu: “Dưới ánh sáng của Thiên Chúa!...”
Nguyễn Hưng
Xem thêm: hình ảnh nhà thờ Thánh An Phong, nơi đặt "Thánh tượng Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp” từ 1866 đến nay:
Bài về chủ đề Hội hoạ-Nhiếp ảnh: